هیپوسپادیاس یکی از ناهنجاری‌های مادرزادی در پسران است که در آن مجرای ادراری در موقعیت غیرطبیعی قرار دارد. این وضعیت در درجات مختلفی از خفیف تا شدید بروز می‌کند و ممکن است باعث مشکلاتی در ادرار کردن، انزال و حتی باروری شود. خوشبختانه، جراحی هیپوسپادیازیس می‌تواند این مشکل را برطرف کند.
دکتر علیمحمد فخریاسری در این مقاله، مراحل، روش‌ها، مزایا و مراقبت‌های بعد از جراحی هیپوسپادیاس را بررسی خواهند کرد.
چرا جراحی هیپوسپادیاس ضروری است؟
جراحی هیپوسپادیاس معمولاً برای دستیابی به اهداف زیر انجام می‌شود:
- اصلاح محل مجرای ادراری
- بهبود ظاهر و عملکرد آلت تناسلی
- جلوگیری از مشکلات ادراری و جنسی در آینده
- اصلاح انحنای آلت (در موارد همراه با کوردی)
هرچه جراحی در سنین پایین‌تر انجام شود، نتیجه بهتری خواهد داشت.
بهترین سن برای جراحی
بر اساس توصیه پزشکان متخصص اورولوژی کودکان، بهترین سن برای جراحی هیپوسپادیاس بین ۶ تا ۱۸ ماهگی است. در این بازه سنی:
- روند بهبودی سریع‌تر است.
- کودک کمتر دچار مشکلات روانی می‌شود.
- بافت‌ها انعطاف‌پذیرتر هستند و امکان ترمیم بهتر وجود دارد.
در مواردی که جراحی در کودکی انجام نشده باشد، در بزرگسالی نیز امکان اصلاح وجود دارد، اما ممکن است پیچیدگی‌های بیشتری به همراه داشته باشد.
روش‌های جراحی هیپوسپادیاس
روش جراحی بسته به شدت و نوع هیپوسپادیاس انتخاب می‌شود. این روش‌ها عبارت‌اند از:
۱. روش دکتر اسنودگراس (TIP – Tubularized Incised Plate
یکی از رایج‌ترین تکنیک‌ها است که در آن پزشک از بافت طبیعی آلت برای بازسازی مجرا استفاده می‌کند. این روش برای موارد خفیف تا متوسط مؤثر است.
۲. روش Onlay Island Flap
در این روش، از پوست ختنه‌گاه برای ایجاد مجرای جدید استفاده می‌شود. معمولاً در موارد متوسط تا شدید به‌کار می‌رود.
۳. روش ترمیم دومرحله ای
در موارد شدید یا مواردی که بیمار تحت جراحی ناموفق قبلی قرار گرفته، عمل در دو مرحله انجام می‌شود:
- مرحله اول: اصلاح انحنای آلت و ایجاد پایه‌ای برای مجرای جدید
- مرحله دوم: بازسازی مجرا در موقعیت صحیح
۴. روش گرفت پوست ختنه گاه
در شرایطی که پوست کافی در ناحیه آلت وجود نداشته باشد، از پوست سایر قسمت‌های بدن مثل ران استفاده می‌شود.
مراحل انجام جراحی هیپوسپادیاس
۱. آماده‌سازی بیمار
- انجام آزمایش‌های لازم
- بیهوشی عمومی (کودک هیچ دردی احساس نمی‌کند)
۲.اصلاح انحنای آلت (در صورت نیاز)
- در صورتی که آلت انحنا داشته باشد، ابتدا این مشکل برطرف می‌شود.
۳.بازسازی مجرای ادراری
- پزشک از بافت خود بیمار یا پیوند پوست برای بازسازی مجرا استفاده می‌کند.
۴.بخیه و مراقبت‌های نهایی
- بخیه‌ها معمولاً جذبی هستند و نیازی به کشیدن ندارند.
- در برخی موارد، سوند (لوله تخلیه ادرار) برای چند روز باقی می‌ماند.
مراقبت‌های بعد از جراحی
پس از عمل، مراقبت‌های مناسب می‌توانند تأثیر زیادی در روند بهبود داشته باشند. توصیه‌های مهم شامل:
- کنترل درد: داروهای مسکن طبق تجویز پزشک استفاده شود.
- جلوگیری از عفونت: مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها ضروری است.
- حفظ تمیزی محل جراحی: پانسمان طبق توصیه پزشک تعویض شود.
- مدیریت تخلیه ادرار: اگر از سوند استفاده شده، باید از مسدود نشدن آن اطمینان حاصل شود.
- پرهیز از ضربه و فشار: کودک نباید روی ناحیه جراحی فشار بیاورد.
عوارض احتمالی جراحی هیپوسپادیاس
اگرچه این جراحی معمولاً موفقیت‌آمیز است، اما برخی عوارض ممکن است رخ دهند:
- فیستول ادراری: نشت ادرار از محل جراحی
- تنگی مجرا: باریک شدن محل جدید مجرا
- عفونت زخم: در صورت عدم رعایت بهداشت
- عوارض زیبایی: عدم رضایت از ظاهر آلت
- نیاز به جراحی مجدد: در موارد نادر
در صورت مشاهده مشکلاتی مانند درد شدید، تورم غیرعادی یا خروج چرک، مراجعه فوری به پزشک توصیه می‌شود.
میزان موفقیت جراحی
در اغلب موارد، موفقیت جراحی بین ۸۵ تا ۹۵ درصد است. میزان موفقیت به عواملی همچون:
- نوع هیپوسپادیاس
- تجربه جراح
- رعایت مراقبت‌های بعد از عمل
بستگی دارد. اگر اصلاح در سن مناسب و توسط جراح ماهر انجام شود، معمولاً بیمار در آینده هیچ مشکلی در ادرار کردن یا فعالیت جنسی نخواهد داشت.
آیا امکان ختنه همزمان وجود دارد؟
در اغلب موارد، پزشکان توصیه می‌کنند که ختنه به تعویق بیفتد، زیرا پوست ختنه‌گاه ممکن است برای بازسازی مجرا مورد نیاز باشد. بنابراین، بهتر است ابتدا جراحی هیپوسپادیاس انجام شده و سپس درباره ختنه تصمیم‌گیری شود.
تأثیر جراحی بر عملکرد جنسی
بیشتر مردانی که در کودکی تحت جراحی موفق قرار گرفته‌اند، در بزرگسالی مشکل خاصی در عملکرد جنسی ندارند. اما در موارد نادر، مشکلاتی مانند:
- حساسیت کمتر در ناحیه آلت
- انحنا هنگام نعوظ
- انزال غیرطبیعی
ممکن است رخ دهد که معمولاً با روش‌های پزشکی و توان‌بخشی درمان‌پذیر هستند.
جمع‌بندی
جراحی هیپوسپادیاس بهترین راه‌حل برای اصلاح این ناهنجاری مادرزادی است و معمولاً نتایج بسیار موفقیت‌آمیزی دارد. انجام این جراحی در سن مناسب، انتخاب جراح باتجربه و رعایت مراقبت‌های پس از عمل، نقش کلیدی در موفقیت درمان دارد. با توجه به پیشرفت‌های پزشکی، بیشتر کودکان پس از جراحی زندگی کاملاً طبیعی خواهند داشت.
برای آنکه درباره بیماری هیپوسپادیاس در نوزاد بدانید، بر روی لینک مورد نظر کلیک نمایید.
