سنگ کلیه گیر کرده در حالب، یکی از مشکلات رایج و دردناک دستگاه ادراری است که می‌تواند باعث بروز مشکلات جدی شود. حالب لوله‌ای باریک است که ادرار را از کلیه‌ها به مثانه منتقل می‌کند و سنگ کلیه زمانی که در این مسیر گیر کند، مشکلات متعددی به همراه دارد. دکتر علیمحمد فخریاسری در این مقاله به بررسی علل، علائم، تشخیص و درمان سنگ کلیه گیر کرده در حالب می‌پردازد.
علت تشکیل سنگ کلیه
سنگ کلیه معمولاً از مواد معدنی و نمک‌هایی مانند کلسیم و اسید اوریک تشکیل می‌شود. این سنگ‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که ادرار حاوی مقدار زیادی از این مواد معدنی و نمک‌ها باشد و نتواند آنها را حل کند. عواملی مانند کم‌آبی، رژیم غذایی نامناسب، سابقه خانوادگی و برخی بیماری‌ها می‌توانند خطر تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهند.
علائم سنگ کلیه گیر کرده در حالب
- درد شدید در پهلو و کمر: درد ناشی از سنگ کلیه به طور معمول در قسمت کمر یا پهلو شروع می‌شود و ممکن است به سمت پایین شکم و کشاله ران نیز گسترش یابد.
- درد متناوب: درد ممکن است بیاید و برود و شدت آن متغیر باشد.
- خون در ادرار (هماچوری): ممکن است ادرار به دلیل خراشیدگی‌های کوچک در حالب، قرمز یا صورتی شود.
- تکرر و سوزش ادرار: وقتی سنگ به مثانه نزدیک می‌شود، ممکن است فرد نیاز بیشتری به ادرار کردن حس کند یا هنگام دفع ادرار احساس سوزش داشته باشد.
- تهوع و استفراغ: تحریک اعصاب دستگاه گوارش توسط سنگ ممکن است باعث بروز تهوع و استفراغ شود.
- تب و لرز: اگر عفونت نیز به وجود آید، تب و لرز همراه با علائم دیگر مشاهده می‌شود.
تشخیص سنگ کلیه در حالب
عکس‌برداری با اشعه ایکس: تصاویر رادیوگرافی می‌تواند مکان و اندازه سنگ را مشخص کند.
سونوگرافی: روشی بی‌خطر برای تشخیص سنگ‌های بزرگتر.
سی‌تی اسکن: دقیق‌ترین روش برای مشاهده سنگ‌های کوچک و مکان دقیق آنها.
آزمایش ادرار: برای بررسی عفونت و خون در ادرار انجام می‌شود.
درمان سنگ کلیه گیر کرده در حالب
مصرف مایعات زیاد: اگر سنگ کوچک باشد، نوشیدن آب زیاد می‌تواند به دفع طبیعی آن کمک کند.
داروهای ضد درد و ضد التهاب: برای کاهش درد و تورم از داروهای ضد درد مانند ایبوپروفن و ناپروکسن استفاده می‌شود.
داروهای تسهیل‌کننده دفع سنگ: برخی داروها مانند تامسولوسین می‌توانند به گشاد شدن حالب و دفع آسان‌تر سنگ کمک کنند.
شوک‌درمانی خارج بدنی (ESWL): از امواج صوتی برای شکستن سنگ به قطعات کوچکتر استفاده می‌شود تا دفع آن راحت‌تر صورت گیرد.
یورتروسکوپی: یک روش جراحی که در آن ابزار باریک و انعطاف‌پذیر وارد حالب شده و سنگ شکسته می‌شود.
جراحی باز یا لاپاراسکوپی: در موارد بسیار نادر که سنگ بسیار بزرگ است و روش‌های دیگر کارآمد نیستند، جراحی باز لازم می‌شود.
پیشگیری از سنگ کلیه
نوشیدن مایعات فراوان: مصرف مایعات به ویژه آب باعث رقیق شدن ادرار می‌شود و احتمال تشکیل سنگ را کاهش می‌دهد.
کاهش مصرف نمک و پروتئین‌های حیوانی: رژیم غذایی حاوی مقادیر زیاد نمک و پروتئین‌های حیوانی می‌تواند خطر تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهد.
مصرف کافی کلسیم: برخلاف تصور عمومی، کمبود کلسیم در رژیم غذایی می‌تواند باعث تشکیل سنگ‌های کلسیمی شود. بهتر است کلسیم مورد نیاز بدن از طریق منابع غذایی و نه مکمل‌ها تأمین شود.
فعالیت بدنی منظم: ورزش منظم می‌تواند به سلامت کلیه‌ها و دفع مواد زائد از بدن کمک کند.
سنگ کلیه گیر کرده در حالب می‌تواند تجربه‌ای بسیار دردناک و نگران‌کننده باشد، اما با توجه به روش‌های متنوع درمانی و پیشگیری، می‌توان این مشکل را مدیریت کرد. تغییرات ساده در سبک زندگی و مصرف کافی آب می‌تواند تا حد زیادی از بروز مجدد سنگ جلوگیری کند. اگرچه سنگ کلیه مشکلی شایع است، اما با تشخیص و درمان به موقع، می‌توان از عوارض جدی آن جلوگیری کرد.
با پیگیری دقیق توصیه‌های پزشکی و تغییر در عادات روزمره می‌توان از عود مجدد سنگ کلیه جلوگیری کرد. برخی اقدامات تکمیلی که می‌تواند به بهبود سلامت کلیه‌ها و جلوگیری از تشکیل سنگ کمک کند عبارت‌اند از:
مشاوره با متخصصان تغذیه و پزشکان
همکاری با یک متخصص تغذیه برای تنظیم رژیم غذایی متناسب با نیازهای بدن و سابقه فردی می‌تواند بسیار مفید باشد. پزشکان ممکن است در صورت لزوم، آزمایش‌های مرتبط با سطح مواد معدنی در خون و ادرار را تجویز کنند تا بتوانند درمان‌های پیشگیرانه مناسب‌تری ارائه دهند.
مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای
برخی بیماری‌ها مانند دیابت، پرکاری پاراتیروئید، و عفونت‌های مزمن ادراری می‌توانند خطر تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهند. مدیریت و درمان به موقع این بیماری‌ها می‌تواند به کاهش احتمال ایجاد سنگ کلیه کمک کند.
استفاده از داروهای پیشگیرانه
در برخی موارد، پزشکان داروهایی را برای پیشگیری از تشکیل سنگ تجویز می‌کنند. این داروها شامل پتاسیم سیترات برای قلیایی کردن ادرار یا داروهای کنترل‌کننده اسید اوریک هستند.
توجه به نوع سنگ کلیه
نوع سنگ کلیه می‌تواند بر استراتژی درمان و پیشگیری تأثیر بگذارد. برای مثال، سنگ‌های اگزالات کلسیم نیاز به محدود کردن مواد غذایی حاوی اگزالات دارند، در حالی که برای سنگ‌های اسید اوریک، کاهش مصرف گوشت و پروتئین حیوانی اولویت دارد.
توصیه‌های تغذیه‌ای بیشتر
برای افرادی که مستعد سنگ کلیه هستند، برخی نکات تغذیه‌ای مانند افزایش مصرف مواد غذایی حاوی فیبر، اجتناب از نوشیدنی‌های حاوی قند و مصرف بهینه میوه و سبزیجات توصیه می‌شود.
نتیجه‌گیری
تشخیص زودهنگام و درمان به موقع سنگ کلیه گیر کرده در حالب می‌تواند از بروز مشکلات بیشتر و آسیب به کلیه‌ها جلوگیری کند. افراد باید به علائم هشداردهنده توجه کرده و در صورت تجربه درد یا مشکلات ادراری، به پزشک مراجعه کنند. استفاده از روش‌های غیرجراحی و حداقل تهاجمی نیز راهکارهای امیدوارکننده‌ای برای مدیریت این مشکل هستند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص سنگ کلیه کودکان، بر روی لینک مورد نظر کلیک نمایید.
