سنگ کلیه یکی از مشکلات شایع سیستم ادراری است که در آن رسوبات سخت و معدنی در کلیه‌ها تشکیل می‌شوند. این سنگ‌ها معمولاً از مواد معدنی و نمک‌های موجود در ادرار تشکیل می‌شوند و اندازه و شکل آن‌ها می‌تواند متفاوت باشد. در مواردی، این سنگ‌ها به قدری کوچک هستند که بدون هیچ مشکلی از طریق مجاری ادراری دفع می‌شوند؛ اما در مواردی دیگر، سنگ‌ها ممکن است در مجاری ادرار گیر کنند و باعث درد و ناراحتی شدید شوند.
دکتر علیمحمد فخریاسری در ادامه به بررسی جامع آن پرداخته است.
علل تشکیل سنگ کلیه
سنگ کلیه معمولاً زمانی تشکیل میشود که سطح برخی از مواد معدنی مانند کلسیم، اگزالات، اوریک اسید و فسفات در ادرار افزایش یابد. کمبود آب مصرفی، رژیم غذایی پر از نمک و پروتئین، سابقه خانوادگی، و برخی بیماری‌های خاص مانند نقرس و بیماری‌های متابولیکی می‌توانند خطر تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص سنگ کلیه بر روی لینک مورد نظر کلیک نمایید.
علائم سنگ کلیه گیر کرده در مجاری ادرار
درد شدید و ناگهانی: درد معمولاً در قسمت پایین کمر، پهلو یا شکم احساس میشود و ممکن است به کشاله ران یا قسمت‌های پایین‌تر گسترش یابد.
خون در ادرار: ادرار ممکن است به دلیل تحریک مجاری ادراری توسط سنگ‌ها قرمز یا صورتی رنگ باشد.
تکرر و نیاز فوری به ادرار کردن: حتی اگر مقدار کمی ادرار در مثانه باشد.
حالت تهوع و استفراغ: به دلیل درد شدید، ممکن است علائم گوارشی نیز بروز کند.
تب و لرز: در صورت بروز عفونت، ممکن است فرد دچار تب و لرز شود که نیاز به درمان فوری دارد.
تشخیص سنگ کلیه
پزشکان معمولاً با استفاده از معاینات جسمی و آزمایش‌های تشخیصی مانند سونوگرافی، سی‌تی اسکن و رادیوگرافی به وجود سنگ کلیه پی می‌برند. همچنین، آزمایش ادرار و خون می‌تواند به شناسایی مواد معدنی عامل تشکیل سنگ کمک کند.
درمان سنگ کلیه گیر کرده در مجاری ادرار
انتخاب نوع درمان بستگی به اندازه و محل قرارگیری سنگ کلیه و شدت علائم دارد. معمولا بیش از چهار هفته نمیتوان انتظار دفع سنگ حالب را کشید و بعد از ان نیار به مداخله دارد چون تخریب کلیه شروع میشود. برخی از روش‌های درمانی عبارت‌اند از:
۱. مصرف داروها
داروهای ضد درد و ضد التهاب معمولاً برای کاهش درد تجویز می‌شوند. همچنین، برخی داروها می‌توانند به شل شدن عضلات مجاری ادرار کمک کرده و احتمال عبور سنگ از این مجاری را افزایش دهند.
۲. نوشیدن آب فراوان
در مواردی که سنگ کوچک باشد، افزایش مصرف آب می‌تواند به دفع سنگ کمک کند. نوشیدن حداقل ۲-۳ لیتر آب در روز برای افرادی که سنگ کلیه دارند توصیه میشود.
۳. لیتوتریپسی (سنگ‌شکنی)
لیتوتریپسی یک روش غیرجراحی است که از امواج شوکی برای شکستن سنگ‌های بزرگتر استفاده می‌کند تا بتوانند راحت‌تر از طریق ادرار دفع شوند.
۴. جراحی
در مواردی که سنگ بزرگ باشد یا به دلایل خاصی نتواند دفع شود، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد. روش‌هایی مانند نفرولیتوتومی از راه پوست و یورتروسکوپی از جمله روش‌های جراحی برای برداشتن سنگ هستند.
پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه
نوشیدن آب کافی: هیدراته ماندن باعث کاهش غلظت مواد معدنی در ادرار میشود.
تعدیل رژیم غذایی: کاهش مصرف نمک، پروتئین حیوانی و غذاهای پر از اگزالات مانند چغندر و اسفناج می‌تواند مفید باشد.
مصرف مواد غذایی غنی از فیبر: مصرف میوه‌ها و سبزیجات به تنظیم سطح مواد معدنی در بدن کمک می‌کند.
سنگ کلیه گیر کرده در مجاری ادرار می‌تواند مشکلات جدی برای فرد ایجاد کند و در برخی موارد نیاز به مداخلات پزشکی داشته باشد. شناخت علائم و درمان‌های ممکن به افراد کمک می‌کند تا بتوانند سریع‌تر اقدام کرده و از عوارض جدی‌تر جلوگیری کنند. پیشگیری از تشکیل سنگ‌های جدید با رعایت رژیم غذایی مناسب و مصرف مایعات کافی اهمیت زیادی دارد.
علاوه بر موارد ذکر شده، چند راهکار دیگر نیز برای پیشگیری و مدیریت بهتر سنگ کلیه وجود دارد:
تغییرات سبک زندگی برای پیشگیری از سنگ کلیه
علاوه بر تغییرات در رژیم غذایی و مصرف آب، موارد زیر می‌توانند به کاهش خطر تشکیل سنگ کمک کنند:
فعالیت بدنی منظم: ورزش منظم به بهبود عملکرد کلیه‌ها و گردش خون کمک می‌کند و در تنظیم سطح مواد معدنی بدن موثر است.
درمان‌های جایگزین و مکمل
برخی از افراد ممکن است به درمان‌های طبیعی و مکمل برای پیشگیری سنگ کلیه علاقه داشته باشند. هرچند که شواهد علمی پشتوانه قوی برای این روش‌ها ندارد، مصرف مرکبات: مصرف لیمو و پرتقال به دلیل داشتن اسید سیتریک می‌تواند به جلوگیری از تشکیل سنگ‌های کلسیمی کمک کند.
اهمیت پیگیری و کنترل منظم
افرادی که سابقه سنگ کلیه دارند، باید با پزشک خود در تماس باشند و به صورت دوره‌ای آزمایش‌های تشخیصی مانند آزمایش ادرار و سونوگرافی انجام دهند. این کار به پزشک امکان می‌دهد تا در صورت تشکیل سنگ جدید، درمان زودهنگام را آغاز کند و از مشکلات احتمالی پیشگیری شود.
توصیه‌های مهم برای بیماران
اگر سنگ کلیه در مجاری ادرار گیر کرده باشد و علائم دردناک یا خطرناکی را ایجاد کند، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد. علائمی مانند تب بالا، کاهش شدید ادرار، یا درد غیرقابل تحمل نیاز به مداخله فوری پزشکی دارد. تأخیر در درمان می‌تواند باعث آسیب به کلیه‌ها و ایجاد مشکلات جدی‌تر مانند عفونت‌های کلیوی یا انسداد کامل مجاری ادرار شود.
نتیجه‌گیری
سنگ کلیه گیر کرده در مجاری ادرار مشکلی شایع و در عین حال قابل پیشگیری است. با رعایت توصیه‌های پزشکی، مصرف آب کافی و تغییر سبک زندگی، می‌توان از تشکیل مجدد این سنگ‌ها جلوگیری کرد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید. همچنین، آگاهی از علائم و درمان‌های موجود به فرد کمک می‌کند تا در صورت بروز مشکل، سریع‌تر اقدام کرده و از عوارض آن کاسته شود.
با توجه به اهمیت مراقبت‌های پیشگیرانه، هر گونه تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی بهتر است تحت نظر پزشک انجام شود تا اثرات مطلوب حاصل شود و از خطرات احتمالی جلوگیری گردد.
