هیپوسپادیاس یکی از ناهنجاری‌های مادرزادی دستگاه تناسلی در پسران است که شدت آن می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. در موارد شدید، مجرای ادراری ممکن است به‌جای نوک آلت، در ناحیه میانی یا حتی نزدیک به کیسه بیضه قرار داشته باشد. این وضعیت می‌تواند مشکلاتی در ادرار کردن، روابط جنسی و حتی باروری ایجاد کند.
دکتر علیمحمد فخریاسری در این مقاله، به بررسی دقیق جراحی هیپوسپادیاس شدید، چالش‌های آن و روند بهبودی خواهد پرداخت.
تفاوت هیپوسپادیاس شدید با نوع خفیف
هیپوسپادیاس شدید نسبت به نوع خفیف تفاوت‌هایی دارد:
- محل خروجی مجرای ادرار: در موارد شدید، مجرا ممکن است در قسمت میانی آلت یا حتی در ناحیه پرینه (بین بیضه و مقعد) قرار داشته باشد.
- انحنای آلت (کوردی): در هیپوسپادیاس شدید، معمولاً انحنای قابل توجهی در آلت تناسلی وجود دارد که می‌تواند عملکرد جنسی را تحت تأثیر قرار دهد.
- کمبود پوست در ناحیه آلت: در این نوع، برای ترمیم مجرا به بافت اضافی نیاز است.
- چندمرحله‌ای بودن جراحی: برخلاف موارد خفیف که معمولاً با یک عمل اصلاح می‌شوند، در موارد شدید ممکن است نیاز به دو یا چند جراحی باشد.
بهترین سن برای جراحی
در حالت ایده‌آل، جراحی باید در سن ۶ تا ۱۸ ماهگی انجام شود تا کودک در سنین بالاتر با مشکلات عملکردی و روانی مواجه نشود. با این حال، در مواردی که تشخیص دیرهنگام انجام شده باشد، امکان جراحی در سنین بالاتر نیز وجود دارد.
روش‌های جراحی هیپوسپادیاس شدید
جراحی در این موارد به دلیل پیچیدگی بالاتر، نیاز به روش‌های خاصی دارد:
۱. روش دو مرحله‌ای (Two-Stage Repair)
یکی از رایج‌ترین تکنیک‌ها برای موارد شدید است. مراحل این روش عبارت‌اند از:
- مرحله اول: اصلاح انحنای آلت (در صورت وجود کوردی) و آماده‌سازی پوست برای مرحله دوم.
- مرحله دوم: بازسازی مجرای ادراری با استفاده از پیوند پوست یا بافت طبیعی خود بیمار.
۲. روش Buccal Mucosa Graft
در این روش، از پوشش داخلی دهان (مخاط دهانی) برای ساخت مجرای جدید استفاده می‌شود. این روش در مواردی که پوست کافی در ناحیه آلت وجود ندارد، کاربرد دارد.
۳. روش Preputial Flap
در این روش، از پوست ختنه‌گاه برای بازسازی مجرای ادراری استفاده می‌شود. این روش در مواردی کاربرد دارد که پوست کافی در ناحیه آلت وجود داشته باشد.
۴. روش Bracka
یک روش دو مرحله‌ای پیشرفته است که در آن از پیوندهای پوستی برای بازسازی مجرا استفاده می‌شود.
مراحل انجام جراحی
۱. بیهوشی عمومی: برای جلوگیری از درد و بی‌حرکت نگه داشتن کودک حین جراحی.
۲. اصلاح انحنای آلت: در صورت وجود کوردی، ابتدا این مشکل برطرف می‌شود.
۳. بازسازی مجرا: بسته به روش انتخابی، از بافت بدن بیمار یا پیوند برای ایجاد مجرای جدید استفاده می‌شود.
۴. بخیه و پانسمان: ناحیه جراحی شده بخیه زده می‌شود و در برخی موارد، سوند ادراری برای چند روز باقی می‌ماند.
مراقبت‌های بعد از عمل
مراقبت‌های پس از جراحی اهمیت زیادی در جلوگیری از عوارض و افزایش موفقیت عمل دارند:
- مصرف داروهای تجویز شده: شامل آنتی‌بیوتیک‌ها برای جلوگیری از عفونت و مسکن‌ها برای کاهش درد.
- جلوگیری از دست‌کاری زخم: کودک نباید روی ناحیه جراحی فشار وارد کند.
- تمیز نگه داشتن محل جراحی: تعویض پانسمان طبق دستور پزشک انجام شود.
- بررسی علائم عفونت: تب، قرمزی بیش از حد یا ترشح غیرطبیعی نشانه‌های عفونت هستند و باید سریعاً به پزشک اطلاع داده شود.
- استفاده از کاتتر ادراری: در صورت استفاده از سوند، باید اطمینان حاصل شود که مسدود نشده و عملکرد درستی دارد.
عوارض احتمالی جراحی
اگرچه جراحی هیپوسپادیاس شدید معمولاً موفقیت‌آمیز است، اما ممکن است عوارضی ایجاد شود:
- فیستول ادراری: نشت ادرار از محل جراحی که نیاز به ترمیم دارد.
- تنگی مجرا: باریک شدن مجرا که ممکن است نیاز به گشاد کردن یا جراحی مجدد داشته باشد.
- عود انحنای آلت: در برخی موارد، اصلاح کامل انحنا ممکن است نیاز به جراحی دوم داشته باشد.
- عفونت محل جراحی: با رعایت بهداشت می‌توان از آن جلوگیری کرد.
در صورت مشاهده مشکلاتی مانند درد شدید، نشت ادرار غیرطبیعی یا تغییر رنگ ناحیه جراحی، باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد.
میزان موفقیت جراحی
میزان موفقیت جراحی هیپوسپادیاس شدید به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- مهارت و تجربه جراح
- شدت ناهنجاری
- رعایت مراقبت‌های پس از عمل
در موارد شدید، ممکن است نیاز به جراحی‌های تکمیلی وجود داشته باشد، اما اغلب کودکان پس از درمان، زندگی طبیعی خواهند داشت.
تأثیر جراحی بر عملکرد جنسی و باروری
بیشتر بیمارانی که در کودکی تحت جراحی موفق قرار گرفته‌اند، در بزرگسالی عملکرد جنسی و باروری طبیعی خواهند داشت. اما در مواردی که:
- اصلاح ناقص انجام شده باشد
- تنگی مجرا ایجاد شود
- انحنا باقی بماند
ممکن است مشکلاتی در روابط زناشویی ایجاد شود که با مداخلات پزشکی قابل اصلاح است.
آیا جراحی در بزرگسالی امکان‌پذیر است؟
اگر فردی در کودکی تحت جراحی قرار نگرفته باشد، امکان انجام جراحی در بزرگسالی نیز وجود دارد. اما:
- روند بهبودی کندتر خواهد بود.
- ممکن است نیاز به چندین مرحله جراحی باشد.
- احتمال عوارض بیشتر است.
بنابراین، توصیه می‌شود که این جراحی در دوران نوزادی یا کودکی انجام شود.
جمع‌بندی
جراحی هیپوسپادیاس شدید یک عمل پیچیده اما مؤثر است که می‌تواند مشکلات ساختاری آلت تناسلی را اصلاح کند. با انتخاب روش مناسب، رعایت مراقبت‌های پس از عمل و مراجعه به جراح باتجربه، بیمار می‌تواند پس از جراحی، زندگی سالم و طبیعی داشته باشد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص جراحی هیپوسپادیازیس، بر روی لینک مورد نظر کلیک نمایید.
